En 2009, cincuenta y cinco mujeres han sido asesinadas en España por sus parejas o ex parejas. Según la policía, sigue habiendo más de 1.200 casos de maltrato con “riesgo alto o muy alto”, y 13.000 casos de “riesgo moderado”… Una noticia, por terrible que sea, cae de las portadas a los cuatro o cinco días, porque la gente ya la ha leído, ya la sabe, y se cansa… Hay que buscar un asunto novedoso… A veces las noticias nos cansan. Nos cansan los muertos en Irak, los niños que deambulan perdidos por las calles de Haití, las mujeres de Afganistán. Nos cansan…, pero siguen existiendo, y, como en la obra de Pirandello, a veces buscan a un autor para que les de vida, para que la gente no se olvide de ellos. Palizas, miedo, depresión, tristeza…, pero, a pesar de todo, hay que denunciar. Luisa lo hace. Luisa es un personaje imaginado, creado por un autor de teatro, y está ahí, para contarnos su historia llena de dolor, de angustia y también de esperanza. Pero, sobre todo, Luisa existe para que no nos olvidemos de las otras Luisas, las reales.

Gure gizartean aniztasun gero eta handiagoak erronkak planteatzen ditu gizartea giza eskubideen ikuspegitik kudeatzerakoan. Pertsona guztien berdintasuna eta gutxiengo linguistiko, kultural eta erlijiosoak edo bestelakoak babestea elementu beharrezko eta premiazkoak dira, elkarbizitza eta kohesio soziala ziurtatzeko gurea bezalako marko demokratikoetan. Elementu horiek argiago islatzen dira espacio publikoaren kudeaketan. Ildo horretatik, azken urteotan, erlijioaren protagonismoa handitu da. Hori da, giza eskubideen ikuspegitik eremu horretako desafiorik egungoena.

Jendeen jende antzerkia komedia bat da. Familia batean gertatzen da. Erretreta hartu ondoan bere sorterrira itzulia den izebak familiako zuhaitz genealogikoa egina du, eta 400 askaziz goiti aurkitu ditu bere ikerketan. Egun, denak gomit dira besta egitera. Haatik, ustekabeak gertatuko dira, batetik familiako hiru belaunaldiak krisi egoera batean baitira, eta beren harremanak biziki minbera. Bestetik, horko nagusiak nahiz eta ogibidea bestalde izan, ardi zenbait hazten ditu bere etxalde ttipian, eta eritasun mehatxu handiak dira inguruko artaldeen kotsuz. Azkenik, eta azken minutuan, nehork badenik ere ez dakien familiako bat agertuko da diaspora urrunetik jinik… Gure eskualdean zuhaitz genealogikoen egiteko ohidura azkartu da azken urteetan. Nolazpait, autoreak uste du euskaltasuna egunerokoan bizitzeko diren nekeziak, ordainezko bideak bilatzera bultzatzen duela jendea. Ondorioz odola, izena, etxaldea eta arbasoak bilakatzen dira euskaltasun permanente baten sentimendu. Horren inguruan irri egiteko antzerkia da hau, eta agian ikusten da printzipalena bestelakoa dela, badirela jendeak, beren neke eta pozekin, ahal bezala dabiltzanak elkarren artean (in)komunikatzen.  

Gurutz Sarasola Martinez, “Lotsati” (Itsasondo, 1915-Donostia, 1936). Itsasondoko industrialen familia batean jaioa, Gurutz Sarasola Martinezek 1935ean olerkiak argitaratzeari ekin zion “Lotsati” izenpean El Día, Euzkadi, Argia, Ekin eta El Pueblo vasco egunkari eta aldizkarietan. Urte luzez ahaztua, bere lana biltzeko ahaleginak 70eko hamarkadaz gero hasi ziren. Ilunpetik argira izeneko honetan Lotsatiren lana agertzeaz batera, bere bizitza eta lanaren inguruko kontakizuna azaltzen dira.

XX. mendearen hasieran argiraratu zenez geroztik, gizaldi osoko eleberrigintza aldatu eta baldintzatu zuen lana da Denbora galduaren bila, ez bakarrik sorleku izan zuen Frantzian ezpada mendebalde osoan, literatura unibertsaleko lana erraldoietako bat baitugu hau, taminaz bezainbeste kalitatez eta oihartzunez. Parisko saloietako burges eta aristokraten zaletasun eta makurkerien erakusleiho izateaz gain, giza arimaren barrunbeeetan inor gutxik bezala arakatzen du Proustek, oroitzpen zaharren lorratzei bezala ekintza ñimiñoenaren atze-aurreei antzemanez, esaldi luze bezain eder eta ñabarduraz berikoen bitartez.

Simon, Garance eta Lola hiru anai-arreba dira, gazte edo gazte izandakoak, heldu (edo zahar?). Liburu honetan ihesaldi bat egiten dute elkarrekin: familia ezkontza aspergarri batetik ihesi doaz Vincent anaia txikiarekin bat egitera, Frantziako landa zabalean gida lanak egiten baititu gaztelu batean. Parentesi bat egingo dute beren heldu bizitzan, ahaztuko dituzte senarrak eta emazteak, seme-alabak, dibortzioak, kezkak eta munduko gauzak, eta jolas egun haurtzaroko bat eskainiko diote beren heldutasunezko bizitzei.  

–Izena, mesedez? –Andres G. Ruiz –G puntua? Beude lasai lehengo eta oraingo lekaimetxoak. Ordu bietan Frontoian ez da gustu txarreko nobela zatarra. Edozein erakundek nahiz Sorkundek homologatzeko moduko istoriotxoen batuketak ekarritako Istorioa da. G puntutik daukan ia bakarra egilearen izaera Gipuzkoarra eta Gastronomiaren presentzia dira. Hurbilago dago M puntuaren misteriotik, Maitasun istorioez beterik baitator: Teresa eta Andres, Daniela eta Mario, Raimundo eta Manuela, Magdalena eta Anizeto, Satis eta Bilboko Atletik… Neurologoek erabateko esplikazio zientifikoa ematen diguten artean literaturan aurkitu behar zer den hainbeste lan ematen digun “maitasuna” delako hori. Nobelatxo honek lagunduko ahal du misterioa argitzen. Maitasun istorioak, ia sugetzarraren neurrirainokoak, ez, ordea, Venezuela edo Kolonbian… edo Arraldeko platoetan, Bedaiopen baizik, Bedaioren azpian alegia, Roberto sukaldari maisuaren eskuek maneatuta. Memoriaren M puntua ere badauka nobelak eta M letrarekin hasten den beste zerbait ere bai: Memelo edo Mozoloa. Misterio hau argitzeko liburua irakurri behar

“Ospetsua izango naiz egunen batean; baina, oraingoz, hemen nabil, institutuan, ergel nazkagarri pila batek inguratuta”. Nerabea izatea gauza gogaikarria izan daiteke, benetan. Eta inork baino hobeto daki hori Greg Heffleyk: institutuan hasi berria da, eta mutil txakil hazi gabeak beraiek baino mutil handiago, maltzurrago eta bizarra egiten hasiekin nahasian dabiltza korridoreetan. Gizajo baten egunkarian, Jeff Kinney idazle eta marrazkigileak bere antiheroia aurkezten digu. Gregek bere egunerokoan dioen moduan: “Ez dezala inork pentsa ‘Egunkari maitea, hau’ eta ‘Egunkari maitea, beste hura’ ibiliko naizenik”. Eskerrak Greg Heffleyk esaten duena eta egiten duena oso bestelako gauzak diren!  

Hamar urtez egon zen Ibarretxe Lehendakaria Euskadiko ardura politiko gorena bere gain zuela (1999-2009), eta urte horietan bere hitza herritarrengana iritsi zenean, sarri iritsi zen baldintzaturik, interpretaturik, iruzkindurik, oharrez horniturik eta baita manipulaturik ere inoiz. Hori hala gertatu izana aipagarria da gaur, hamarraldi garrantzitsu honetan gertatu diren gorabehera politikoen argitan batez ere. Koldo Ordozgoiti kazetariak bertatik bizi izan ditu aldi horretako gorabeherak, Ibarretxe Lehendakariaren gobernu taldean integraturik, hainbat ardura zituela. Lehen mailako lekukoa izan da, beraz, Euskadiko eta Espainiako historian garai dinamikoenetako bat suertatu den honetan, eta horregatik da bera pertsona egokia Geroa gurea da bezalako liburu bat egiteko. Bertan, lehen pertsonan ematen du Ibarretxe Lehendakariak bere gobernu aldiari buruzko ikuspegia, jakina, baina ez hori bakarrik; eta agian, beste ezeren gainetik egiten duena da Euskadiri opa dion eta igartzen dion geroari buruzko azalpena eman. Zehaztasunik handienaz eta kazetariaren narratibitatea erabilita, Ordozgoitik aberastu eta ilustratu egiten du kontakizuna balio historiko handiko agiriz, era horretan, irakurleak une oro kontrasta dezake garai hori mugarritzen duten akordioen, arauen eta dokumentuen hitza eta espiritua kontakizunaren haria inoiz galdu gabe. Liburua bururatzeko, bere eskuz idatzi du Ibarretxe Lehendakariak epilogo bat “Erabakitzeko eskubidea, konponbiderako giltza” izenburupean, eta bertan laburbildu ditu Euskadiren etorkizunerako bere proposamenak eta  

El doctor Sánchez Vallejo, médico psiquiatra, aborda a fondo en esta obra el problema de la salud, pero no desde una óptica médica o científica, sino más bien desde su dimensión existencial; es decir, como la aspiración necesariamente más importante del ser humano en su recorrido vital. Pero el individuo de nuestro tiempo desgraciadamente, lejos de entenderlo así, se limita a “entregar” su salud a manos ajenas (médicos, fármacos y “aparatos”), en lugar de procurarse para sí mismo ese envidiable estado de bienestar físico, psíquico y ambiental que la Organización Mundial de la Salud define, precisamente, como salud. Cabría incluso afirmar que el hombre contemporáneo desconfía de su capacidad para mantenerse sano, y prefiere dejarse seducir por el fármaco. Esta peculiar filosofía sobre lo que es y representa la salud desemboca inevitablemente en un sistema sanitario público sujeto a una demanda sin límites y a medio plazo inviable y económicamente insostenible. Esta obra, escrita en un asequible lenguaje exento de farragosos tecnicismos, está dirigida no únicamente a los profesionales de la salud, sino, y muy especialmente, a todas aquellas personas que preferirían tomar en sus manos las riendas de su propia salud para, así, conducir mejor su vida.