Neste libro sobre a depuración do maxisterio na provincia de Pontevedra estudamos un proceso que afectou á práctica totalidade do profesorado, salvo algunhas excepcións que quedaron á marxe. Os profesionais máis identificados coas iniciativas socio educativas republicanas foron os que recibiron castigos máis severos.
A moitas e moitos profesionais do ensino que sobreviviron á traxedia da guerra civil ou da incivil guerra non lles quedou máis saída que sumirse nun particular e duro exilio interior, do que en boa maneira se beneficiou o franquismo.
Os obxectivos deste traballo son:
?
Analizar as características de dous sistemas educativos enfrontados
e antagónicos: a escola republicana fronte á escola franquista.
?
Profundar nos aspectos de política escolar, reformas e innovacións
no período republicano, que axudan a describir, comprender e explicar o posterior proceso de depuración e represión do maxisterio.
?
Describir os procesos de depuración e represión mediante a análise
cuantitativa e cualitativa de todos os implicados. Pola Comisión Provincial de Depuración pasaron arredor de mil oitocentos profesionais do ensino primario da provincia de Pontevedra.
?
Descifrar as distintas fases da depuración do maxisterio, que ás
veces tenden a confundirse.
?
Constatar as diferentes sancións impostas, que figuran de xeito moi
pormenorizado, tanto no corpo do traballo como no anexo final, seguindo unha orde alfabética.
?
Elaborar a nómina de todos os mestres e mestras da provincia de
Pontevedra sometidos ao proceso de depuración. Unha cuarta parte, aproximadamente, dos que pasaron pola depuración foron sancionados.
?
Recoller noticia dos mestres que foron mortos (paseados, fusilados,
etc.), e que roldan a trintena.
A nosa intención é contribuír á recuperación da memoria histórica do maxisterio pontevedrés nos anos da guerra e posguerra. Os afectados non foron solo os mestres e mestras, senón tamén as súas familias, os amigos, as relacións máis ou menos extensas. Cabe dar nome e lugar na Historia a todos eles e elas, non sempre aos mesmos, como se tende a facer a miúdo por diferentes motivos. Compartimos neste libro a premisa de Ortega: ?O pasado non nos dirá o que debemos facer, senón o que deberiamos evitar?.

Se analiza en este libro la renovación pedagógica que se llevó a cabo durante la Segunda República, con el estudio de la política escolar de los diferentes gobiernos y de las principales reformas educativas. Tras este marco general, abordamos la colaboración de un maestro, José Benito González Álvarez, y un inspector de primera enseñanza, José Muntada Bach, en una zona rural de la provincia de Pontevedra, A Cañiza, entre 1934 y 1935, con el impulso de los Centros de Colaboración Pedagógica, la Semana y la Misión Pedagógica de 1934, el periódico freinetiano Faro Infantil que el maestro José Benito González creó en la escuela de niños de A Cañiza, y el análisis de una obra conjunta, Paseos, visitas y excursiones de la escuela activa , publicada en Ribadavia en 1934. Rescatamos el trabajo de «vitalización escolar» realizado en la Segunda República por un maestro y un inspector, cuyas trayectorias divergen trágicamente tras la guerra civil. La apuesta de ambos por la cooperación entre do- centes y por la apertura de los muros de la escuela al me- dio próximo es un mensaje plenamente válido en la ac- tualidad: aprender de la vida para la vida.

1ª edición.

1ª edición.

1ª edición.

1ª edición.

Separata de 18 pp. de la Revista Adaxe, revista de Estudos y Experiencias Educativas. nº 14-15. Santiago de Compostela, 1999.