Kongresu batera joan diren lau gaztek elkar ezagutu dute herri txiki batean. Egunez kongresuko hitzaldiak entzun eta gero, gauero pizten da mahai baten inguruan haien arteko solasaldia. Iritzi eta uste ezberdinak badituzte ere, errespetu osoz eta nork berea defendatuz, gai eta auzi askori buruz eztabaidatzen dute. GAUEKO EZTABAIDAK dira. Egia, zientzia, erlijioa, maitasuna, sexu-generoa, artea, fikzioa, balioak edo zoriontasuna dituzte, besteak beste, eztabaidagai. Azken buruan, gu guztioi interesatzen zaizkigun eta bolo-bolo dabiltzan galderak eta erantzun-bideak jartzen dira mahai gainean.

Saiatzen gara hemen ezinezko ezkontza bat egiten jakitun zuhurraren eta profeta zoroaren artean: ezkonkizuna bertsolari (ez bectsolari) etorridun batek zuzenduko luke.

JAKINTZA AKADEMIKO garestiaren ez osoki alde eta
ñañojakintza euskaljator merkezurrekoaren aski kontra ari gara gogotik: gure euskal gogo zahar eta jatorretik. Munduari begira baino gehiago, hizkuntzak berak zer dioskun aditzera jarri gara.

Iritzi eta pentsamendu propioa (etsimenduz) bazterrera utzirik, euskal gogo zaharraren berrasmatze/berreraikitze bat egikaritzen da hemen, bi (edo hiru) aldaketa haunditan azaldurik. Osagarri gisa, hitz mordoska batetik abiaturik, mundura begira jartzen gara pixkaren bat, hura euskal hitzetatik argitu beharrez, baina “mundu-ikuskeran” galdu gabe eta etimokerian gehitxo amildu gabe.

HIZKUNTZA HONEK ZER DIOEN ANTZEMATEKO SAIOA

Hizkuntzari bere horretan aditzen zaio esateko daukana, hura uste/ideia potolo zihatuz egindako hitzespil (hitzezko harrespil gurtzekoa) bihurtu gabe. Aldi berean, ordea, harrespil zahar gurearen mintzoa entzuteko lekua izan daiteke hau.
 

778. Karlos Handiak, erresuma germaniarren konkistatzaile eta Erromako elizaren babesleak, Marka Hispaniarra ezarri beharra du Pirinioen hegoaldean inperio islamiarraren oldarrari eutsi ahal izateko. Hala, Zaragozara abiatu dira ejertzito frankoak inoiz ezagutu duen errege boteretsuenaren osteak, agindu zitzaion bezala, Hispaniako iparraldeko hiri handiaz jabetzeko. Baina hara heldutakoan, espero ez duena topatuko du erregeak.

Badago miniaturazko mundu ezkutu eta ia ikus-ezin bat, ezezaguna gehienontzat, baina begiak zabal-zabalik edukiz gero, milaka sorpresa dituena. Egunero ehunka izaki mugitzen dira gure inguruan. Askotan ez ditugu ikusi ere egiten, edo ez diegu garrantzirik ematen, baina zuhaitz baten hostoen artean hainbat zomorro dabiltza elikagai bila; mendiko harrien azpian intsektu pila bat dago harrapakarietatik ezkutatzen; belardi bateko loreen artean tximeleta eta erle ugari daude hegan. Hil edo biziko borrokak egoten dira, egunero, armiarma-sareetan; maitasun-kantak entzuten dira, gauero, kilkerren zuloetan; milaka inurri irteten dira goizero beren inurritegietatik familiarentzako elikagai bila. Animalia txiki baina garrantzitsu horiek hobeto ezagutzeko aukera izango duzu liburu honetan, eta baita horien ohiturak eta bitxikeriak, errazago topatzeko moduak, haien arteko ezberdintasunak eta identifikatzeko gakoak ere. Murgildu zaitez miniaturazko mundu zoragarri honetan, liluratu amona mantangorrien edertasunarekin, inurrien trebeziekin, ehunzangoen bitxikeriekin, tximeleten koloreekin, mantisen berezitasunekin. Aurrerantzean, zomorro bat ikustean, ez diozu jada berdin begiratuko.

Maryse Condék haurtzaroan eta nerabezaroan izan zuen kanbiamenduaren kronika ernagarria da Bihotza negar eta irri (Ene haurtzaroko istorio egiazkoak): 17 kontakizun labur, bakoitza gertakari baten inguruan apailatua, baina guziak hari mehe ia ikusezin batez josiak, zeinak betiere zalu eramanen baitu irakurlea kontakizunak ikimiliklik irenstera, axaletik irakurriz, edo mauska-mauska hausnartzera, soseguz leituz. Orotan planteatzen zaigu gogoetarako gai bat gutienez, maistraki testuingurutua gertakariaren ibili xehe bezain airosaren musika-doinuan.

Nola banatu oilasko bat?
Etxe honetan, oilaskoaren atalak aukeratzen azkena ama da. Bere txanda iristen denerako, hegalak baino ez dituen hezurdura da hainbeste mimoz erretako oilaskoa. Aita eta seme-alabak aurreratu zaizkio: haienak dira izterrak eta bularkiak. Amak etsipenez irentsi ditu hegaltxoak. Eta hala egin du urteetan, kexarik agertu gabe.
Egun batez, koxkor bat sentitu du bizkarraldean. Hurrengo egunean bi. Azkura eragiten diote eta ispiluan begiratu du zer ote diren.

Album hau hausnartzeko pentsatuta dago, haur zein gurasoentzat, bakarka edo familian; familiako kideek osatzen duten ekosistema beste begi batzuetatik ikusteko gonbita da. Baina sentitzeko ere sortua izan da: bakardadea, berekoikeria, haserrea, askatasuna eta maitasuna bezalako sentimenduak jorratzen ditu irudiz irudi, hitzez hitz eta kolorez kolore.

Nurri ikaragarri gustatzen zaio zirkua, betidanik; baina oraingo zirkuak ez dira garai batekoak bezalakoak. Gaur egun, ez da izaten zirkuetan lehoi, hartz, jirafa, zaldi, tximu eta bestelako animaliarik, asko sufritzen dutelako kaioletan.
Zirkua ez ezik, oso gustukoa du earthing egitea; alegia, belar gainean oinutsik ibiltzea.
Halako batean, zirku MIRAGARRIA aurkituko du Nurrek, ezustekoan, bere toki “sekretuan”.
Hasieran, Itxina, Ai Di, Irati, Oinaz, Danel eta Inaz lagunek ez diote sinetsiko, ez dutelako ezertxo ere ikusten basoko zelaian.
Azkenean, ordea, lortuko dute denek ikustea, Iban izeneko artista batek zirku bat marraztuko dielako, animalia eta guzti.
Aititek, gainera, piramide magiko super zoragarri bat asmatuko du, zirkua noiznahi ikus dezaten!

San Sebastián, 1813.
José Bonaparte ha perdido la guerra y el ejército francés se retira de la Península, azuzado por las tropas aliadas al mando del general Wellington. Tras cinco años de ocupación, los donostiarras esperan ilusionados la llegada de los libertadores, pero se preguntan qué ocurrirá si los militares franceses ofrecen resistencia. Quedarse o marcharse, esa es la cuestión.
La chocolatera Maritxu Altuna, viuda y madre de una hija, decide, al igual que otros, permanecer y defender su negocio. Ninguno de ellos imagina que sus supuestos salvadores darán fuego a la ciudad, aunque antes, durante la larga noche, la del 31 de agosto, se dedicarán a matar, robar y someter a sus habitantes a todo tipo de vejaciones, en especial a las mujeres.
Esta es la historia de una población civil que sufre los males de la guerra, de cualquier guerra, y que logrará rehacer su vida y reconstruir su ciudad.