XX. mendearen erdirantza, ikasle talde batek EAJk ordezkatzen zuen abertzaletasun historikoarekin etetea erabaki zuen, Agirre lehendakariaren heriotza eta nazioarteko komunitatearen traizioaz geroztik lur jota eta zurrunduta baitzegoen. Txillardegik proposatuta, isilpeko talde txiki horrek Euskadi Ta Askatasuna izena hartu zuen, Euskal Herriaren historiaren ibilbidea aldatuko zuen erakundeari hasiera emanez. Haien artean baikorrena zen Madariagak, bilera amaieran, laster EOKA baino ezagunagoak izango zirela bota zuen. Historiak arrazoia eman zion. Lan honen asmoa orduan sortutako erakundearen bilakaera modu grafikoan jasotzea da, 1951 eta 1978 urte bitartean; klandestinitatearen mugaz gainde, kazetaritzaren edo historiografiaren begiradatik haratago joatea. Irudiaren sasoian bizi gara eta horretan pentsatuta egin dugu lan, luze eta sakon. ETA-ren sorrerari zein bere militanteei, harremanei, banaketei, ekintzei eta ideologiei buruzko ezohiko begirada dakargu, gaur egungo belaunaldiei zein etorriko direnei iragana ulertzeko gakoak eman nahi baitizkiegu, horiek gabe ezin baita ulertu ez garena, ez izango garena.

Un escritor francés decía en 1835: «El vasco rechaza el calificativo de soldado que le parece signo de servidumbre. Se llama paisano». La lectura de este libro llevará a muchos a la misma conclusión: que toda esta juventud segada no era algo marginal ni extraño a su entorno, sino que, al contrario, destacaba por su estrecha vinculación a su pueblo, a sus vecinos, a los compañeros de tajo o de fábrica... Que ningún problema social ni humano les era ajeno. Que fue el amor a la tierra y a los suyos, no el rencor, ni la ambición, lo que les obligó un día a transformarse, de simples paisanos, en paisanos armados.